۱۳۸۹ مهر ۱۵, پنجشنبه

رفتار فرا جنسیتی در مناسبات اجتماعی


کانت یکی از شروط اخلاق هنجاری خود را- چنان رفتار نکن که دیگران را وسیله ایی برای اهداف خود تبدیل کنی، بیان می دارد. البته عده ایی این رای را غیر ممکن می دانند و تمامی روابط انسانی را در دایره وسیله سازی دیگری دانستند، اما به نظرم می توان مرزی برای روابط انسانی با اصل کانت کشید، طوریکه آن را سهل تر و واقع گرایانه تر کرد، تنها زمانی می توان دیگری را وسیله نمود که دیگری آزادانه هدفش را، وسیله شدن توسط تو بداند (اما اینکه عمل دیگری در وسیله سازی خود، در پیشگاه خودش غیر اخلاقیست یا خیر، مجال دیگری می خواهد).
مثالی از کاربرد فوق: "الف" را در نظر بگیرید که در ملاقات با معشوقش طوری خود را آراسته می کند تا به نظر معشوقش زیباتر باشد و یکی از اهدافش در این رفتار "شایسته ی لذت جویی دانستن خود" و اثبات این امر است و اگر معشوقش این زیبایی را مورد توجه و حتی مورد تحسین قرار دهد "الف" به هدفش رسیده است (و رسیدن به هدف لذت را برای "الف" به ارمغان می آورد). حال اگر از این موارد خاص بگذریم در اکثر روابط اجتماعی چنین نیست و وسیله قرار دادن دیگران به معنای کانتی غیر اخلاقیست و چون آن فرد مورد رنج قرار می گیرد از لحاظ اخلاق پیامدگرایانه نیز ناصواب است. همان "الف" را در نظر بگیرید، برای یافتن محل ملاقاتش از من آدرس می پرسد، چون هدفش در اینجا متفاوت از"شایسته ی لذت جویی دانستن خود" است، پس کاملا از اخلاق دور است وسیله قرار دادنش و مورد توجه قرار دادنش و تنها می توان در چارچوب کمک به هم نوع آدرس را به او نشان داد (اخلاقی ترین کار در اکثر این روابط پیروی از نگاه فرا جنسیتی ست).